​

​

 

Kastamonu’yu ne zaman aldılar?

 

Kastamonu’nun, Danişmentliler tarafından kat'i olarak hangi tarihte alındığına dair elde kat'î bir vesika yoktur. Yalnız Amasya müverrihi, “Melik Ahmet Gazinin Anadolu’da otuz sene yaptığı mücadele neticesinde Danişmentliler memleketi, Şarktan Kafkasya, Gaipten Bitinya, Şimalden Karadeniz, Cenuptan, Malatya’nın hududunun nihayetine kadar varmış olup şimdiki Sivas, Elazîz, Erzurum, Trabzon, Kastamonu ve Ankara vilâyetlerinin havi olduğu vasi arazi idi demektedir.

​

Matyo vakayinamesi ise, Danişment Gazi zamanındaki mühim vukuattan birisi olan Malatya’nın zaptı ve haçlılar seferi reislerinden Antakya prensi Boemon un esareti ve bunu müteakip kendisinin büyük bir haçlılar ordusu ile çarpışmasını anlatırken Boemon’un Danişment tarafından esir edilmesi, haçlılara pek ağır geldi. Bunun üzerine SenjU dukası Reymo’nun kumandasında büyük ve kuvvetli bir haçlı ordusu istanbul’dan Ankara’ya hareket etti, ve orayı Türklerden alarak Rumlara teslim etti.

​

Haçlılar ordusu buradan şimale yürüyerek Çankırı’yı zaptedip Kastamonu hizasından şarka döndü ve Kızılırmak yolunu takip ederek Merzifon önüne geldi demektedir.

Bu vak’a bize, Kastamonu ve Sinop’un Danişmentliler, yani Danişment Ahmet Gazi tarafından zaptedilmemiş olduğu hissini vermektedir. Şayet evvelleri Kastamonu ve Sinop Ahmet Gazi tarafından zaptedilmiş olsaydı, Haçlılar ordusunun Çankırı’ya gelince mühim bir anahtar mesafesinde olan Sinop’u ve Kastamonu’yu zaptetmesi icap ederdi.

 

Bir de Danişment Ahmet Gazinin vefalı tarihine rastlayan zamanlarda Danişmentlilere hücum eden ve Sinop tarafından kopup gelen Almanlarla Fransızlardan mürekkep Haçlılar ordusuna mensup fırkanın içerilere doğru hareketi ve kendilerine Rumların azamî yardımda bulunmaları da yine Sinop ve Kastamonu havalisinin o zamanlan Danişment- İller eline geçmediğini göstermektedir.

​

Hattâ şu vaka’da bu iddiamızı tevsike medar olmaktadır:

Haçlılar, Ibnikaldunun kaydi üzere, Danişment Ahmet Gazinin oğlu Melik Gazi (Jümüş Tekin hâkim bulunduğu bir şehri [2] muhasara ettiler. Melik Gazi Gümüş Tekin, Haçlılara karşı çıktı. Kendisinin pusuya yatırdığı asker, Konradın(?)kumandasındaki orduyu münhezim etti.

 

Haçlıların Anadolu ortalarına kadar sokulması, Gümüş Tekini korkuttu. D erhal Konya Selçuk hükümdarı Kılıç Aslan ve Halep emîri Rıdvan ile birleşti ve mühim bir kuvvet topladı. Amasya ile Sivas arasında vukua gelen müthiş harple, Haçlılar ordusu perişan oldu ve harpten pek az kimse kurtulabildi. Rumlar, Sinop’a, kumandan Raymon da Bafra ya canattılar. Sinop o zaman Kastamonu İle beraber Rumların, yani Bizans imparatorluğunun müsaadesi ile oturmakta olan Komnenus ailesinin elinde idi. Rumların Sinop’a da kaçmaları gösteriyor ki, Danışmendiler bu tarihte de Kastamonu’yu zaptedememişlerdir. (1151)

Yalnız muhakkak olan bir şey varsa, o da Kastamonu ve havalisinin Danişmentliler idaresine geçmiş olması ve bunun da Danişment Ahmet Gazinin oğlu Gümüş Tekin zamanında vuku bulmasıdır.

 

Gümüş Tekin, babasının ölümünden sonra, yerine geçtiği zaman, bu havalide uzun müddet har betmiş ve Kastamonu’yu zaptetmiştir. (1105) Bir aralık 1132 senesinde Bizans İmparatoru, Kastamonu’yu zaptetti ise de Melik Gazi Gümüş Tekin ertesi sene içinde Kastamonuyu istirdat ve muhafızı bulunan Rumları ortadan kaldırmağa muvaffak oldu.

 

Deguignea, bu vaka hakkında şunu yazmaktadır:

“1126 senesinde Türkler Rum İmparatorluğuna tabi olan yerlerde büyük tahribat yapıyorlardı. Jan Komnen, Paflagonya kıt'asında Kastamonu şehrini muhasaraya gitmeğe mecbur oldu. Bu şehir, Türklere, ilticağâh hizmetini görüyordu, Türkler imparatoru görünce teslim oldular, fakat imparator İstanbul’a döner dönmez, Kapadoks kıtasında hükümran olan Danişment oğlu tekrar Kastomonu’yu istirdat etti.

 

Talat Mümtaz Yaman, (1935): Kastamonu Tarihi I, Halkevi Yayınları, Kastamonu: s.72